Chłopi – Władysław Reymont

„Chłopi” Władysława Reymonta to powieść, która mitologizuje chłopską egzystencję. Pierwodruk „Chłopów” ukazywał się na łamach „Tygodnika Ilustrowanego” w latach 1902-1908. Wybór tego rodzaju tematyki podyktowany był zmianami zachodzącymi na polskiej wsi w II połowie XIX wieku. Doszło wówczas do unarodowienia chłopów polskich, rabacji Jakuba Szeli w Galicji, a także powstania styczniowego w Królestwie Polskim. Bezpośrednią inspiracją dla autora była powieść E. Zoli pt. „La Terre” („Ziemia”). Ten francuski pisarz był piewcą naturalizmu, co też miało wpływ na „Chłopów”. W myśl tego kierunku literackiego Władysław Reymont ukazał życie zbiorowości oraz ludzką egzystencję zdeterminowaną przez czynniki biologiczne i społeczne. W 1924 roku pisarz otrzymał za ten utwór literacką Nagrodę Nobla.

Dzieło to opowiada o życiu polskich chłopów i zawarte zostało w czterech częściach, noszących następujące tytuły: Jesień, Zima, Wiosna, Lato. Reymont ukazał życie chłopów żyjących w zgodzie z cyklem natury oraz przemian zachodzących w naturze w ciągu roku.

Fabuła tej powieści skupia się na losach rodziny Borynów. Do jej najistotniejszych wątków należą:

• konflikt między synem (Antkiem) a ojcem (Maciejem) o przepisanie gruntu, a potem o kobietę (Jagnę);
• próby walki Hanki o uratowanie rodziny i swego małżeństwa;
• burzliwy romans Jagny z Antkiem;
• historia życia Borynowego parobka – Kuby (tom I);
• historia upadku Jagny;
• historia Tereski „żołnierskiej”;
• miłość Szymona i Nastusi, jak również wytrwała walka tego mężczyzny o ziemię;
• oszustwa Wójta;
• osobliwe losy Pana Jacka.

Treść dzieła Władysława Reymonta zawierała także opis walki zbiorowości lipeckiej z dworem o las; kwestię edukacji (np. patriotyczne nauczania Rocha); wątek liturgiczno-obrzędowy, czyli opisy powtarzalnych elementów życia chłopów- zwyczaje i obrzędy.

 

Czas i miejsce akcji:

Akcja „Chłopów” rozgrywa się w ciągu jednego, nieokreślonego bliżej roku (XIX w.). Bohaterowie podporządkowani są dwóm czasom:

1. biologicznemu (zmiany w naturze, pory roku; cykliczność natury),
2. obrzędowemu (święta kościelne; cykliczność liturgiczna).

Reymont umiejscowił swoich bohaterów we wsi Lipce. Świat przedstawiony powiązany jest z powtarzalnością i cyklicznością przyrody.

 

Język:

Stylizowany na gwarę- dialektyzacja.

 

Bohaterowie:

-pierwszoplanowi: Maciej Boryna, jego syn: Antek Boryna, żona Macieja: Jagna Paczesiówna, żona Antka: Hanka Boryna,
– zbiorowi: mieszkańcy wsi – gromada chłopska.

 

Narrator:

Można go podzielić na: młodopolskiego, realistycznego obserwatora i wiejskiego gadułę.

 

Motywy literackie:

• Natura:

Przyroda warunkuje życie chłopów i wyznacza odwieczny rytm życia. Natura ma także wpływ na nastrój ludzi oraz ich odbiór rzeczywistości. Reymont opisuje przyrodę w swej powieści w sposób niezwykle impresjonistyczny.

• Praca:

Praca u Reymonta jest podstawą egzystencji chłopów. Nadaje sens i rytm ludzkiemu życiu. Z nadejściem nowej pory roku mieszkańcy wsi Lipce otrzymują nowe zadania. Ponadto praca to także obowiązek wobec ziemi i ojców. Szczególną czcią obdarza się właśnie ziemię- żywicielkę wszystkich rodzin we wsi. Praca na gospodarce stanowi głównie źródło utrzymania i buduje poczucie wspólnoty.

• Miłość (np. Jagna i Antek),
• Zdrada (Antka, Jagny, Tereski),
• Przemijanie (Maciej Boryna, Agata), Konflikt pokoleń (Maciej i Antek), Pielgrzym (Roch),
• Samotność w gromadzie (Jagna),
• Przemiana (Hanka – ze słabej, podporządkowanej Antkowi zmienia się w silną, zdecydowaną kobietę).