Średniowiecze obejmuje aż 1000 lat (od V do XV wieku). W tej epoce kulturę tworzyli duchowni, gdyż stanowili najbardziej wykształconą grupę. Większość dzieł stworzono w języku łacińskim, ponieważ języki narodowe dopiero się wykształcały. Stąd wynikała dwujęzyczność średniowiecza.
W literaturze średniowiecza występowały motywy:
Jej podstawowym celem było wychowywanie, pokazywanie ideałów dobrego postępowania, budowanie ładu moralnego oraz potępianie zła. Utwory zawierały tzw. wzorce parenetyczne, czyli ideały dobrego wychowania. Do literatury parenetycznej zaliczamy m.in.: „O królu Arturze i rycerzach Okrągłego Stołu” (wzór rycerza), „Legendę o św. Aleksym” (wzór świętego), „Kronika Galla Anonima” (ideał władcy).
Wiersz „O zachowaniu się przy stole” Słoty był celną wskazówką dydaktyczną, jak się zachowywać w życiu codziennym.
Ważnym elementem literatury średniowiecza były alegorie. Można je znaleźć np. w Piśmie Świętym czy klasycznym dziełach Greków i Rzymian.
Jednym z miejsc rozwoju i upowszechniania literatury średniowiecza były zamki. Stąd wyrosły eposy, legendy i ballady rycerskie. Powstały wówczas także „chanson de geste”, czyli pieśni o czynach (m.in. „Pieśń o Rolandzie”).
W XIII i XIV wieku literaturę zdominowały romanse rycerskie, przedstawiające rycerza jako czułego kochanka (np. „Dzieje Tristana i Izoldy”).
Kolejnym nurtem literatury średniowiecza jest hagiografia, która opisywała żywoty świętych. Tworzono ją dla celów dydaktycznych i parenetycznych, kreujących wzorce postępowania. Promowała ona ascezę, pokorę, męczeństwo. Ukształtowały się dwa wzorce osobowe świętych:
Przykładami hagiografii są m.in.: „Kwiatki św. Franciszka” czy „Złota legenda Jakuba de Voragine”.
Motywem średniowiecza był również danse macabre, czyli taniec śmierci. Śmierć dla człowieka tamtej epoki była przejściem do lepszego świata, naturalnym etapem życia. Ukazywano ją jako kościotrupa bądź rozkładające się zwłoki. Propagowano także tzw. „sztukę dobrego umierania” („ars bene moriendi”). Przykładowymi utworami tego wątku są: „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”, „Skarga umierającego”.
Sposobem na popularyzowanie wzorców osobowych są także dzieła historyczne, np. kroniki. Typowymi średniowiecznymi tego typu utworami są: „Kronika” Galla Anonima, „Kronika” Wincentego Kadłubka i „Roczniki” Jana Długosza.
W dramacie średniowiecznym najważniejszymi jego gatunkami były:
Utwory sceniczne związane z obrzędami Kościoła nazywamy dramatem liturgicznym.
W liryce dominowały tzw. żale czy lamenty oraz pieśni. Najbardziej charakterystycznym wyróżnikiem artystycznym tej epoki był wiersz zdaniowo-rymowy.
Zostaw komentarz